برآورد عمق ناپیوستگی موهو در ایران با استفاده از داده های گرانی حاصل از مدل ژئوپتانسیل جاذبی مبتنی بر اندازه گیری های ماهواره ای

هدف از این مطالعه، برآورد عمق موهو (ضخامت پوسته) برای ایران با استفاده از داده های گرانی ماهواره ای مبتنی بر مدل های ژئوپتانسیل جهانی است بر اساس مطالعه عبداله زاده (1386)، یکی از بهترین مدل های ژئوپتانسیل صرفاً ماهواره ای برای منطقه ایران، مدل ژئوپتانسیل eigen- 5s می باشد این مدل ضرایب تابع پتانسیل گرانی زمین را تا درجه و مرتبه 150 در بسط به هارمونیک های کروی در دسترس قرار می دهد به نظر می رسد که رزولوشن داده های گرانی طول موج بلندی که از این مدل به دست می آید برای ساختار بزرگ مقیاس ایران کافی باشد. به همین منظور با استفاده از داده های آنومالی هوای آزاد و مدل های رقومی توپوگرافی و عمق آب ها که از طریق اینترنت در دسترس می باشد و تصحیح توپوگرافی زمین (فرسبرگ 1984) که بر اساس منشوربندی اجرام بالاتر از سطح ژئوئید است، نقشه آنومالی بوگه کامل برای ایران به دست آمد. با رسم نقشه آنومالی بوگه، مشاهد شد که منطقه زاگرس، کمترین مقدار آنومالی یعنی 268- میلی گال را دارد که حکایت از پوسته ضخیم و وجود ریشه در این منطقه دارد در واقع منطقه زاگرس، ضخیم ترین پوسته در ایران را داراست اما بیشرین مقدار مثبت آنومالی 70+ میلی گال می باشد که در حاشیه جنوبی دریای خزر دیده می شود که یک ناحیه گذار بین پوسته ضخیم قاره ای و پوسته اقیانوسی نازک است البته مقادیر تقریباً صفر آنومالی در کویر لوت حاکی از پوسته نازک و بدون ریشه است مقادیر مثبت آنومالی در حاشیه شمالی دریای عمان نیز، احتمالاً به دلیل زون فرورانش مکران- بلوچستان می باشد که از این منطقه شروع می شود و یک پوسته قاره ای نازک و احتمالاً اقیانوسی در این منطقه وجود داشته باشد در نهایت با استفاده از نقشه آنومالی های بوگه مرز پوسته-گوشته (عمق موهو) محاسبه شد فرایند وارون سازی بر اساس روش پارکر (1972) و اولدنبرگ (1974) صورت گرفت که مبتنی بر وارون سازی در فضای فرکانس است به این ترتیب با داشتن مقادیر آنومالی بوگه، تغییرات ضخامت پوسته از طریق فرایند وارون سازی تخمین زده شد. نقشه موهوی به دست آمده همخوانی خوبی با کارهای انجام شده در گذشته دارد در زاگرس مقادیر عمق موهو بین 44 تا 64 کیلومتر به دست آمد که ماکزیمم مقدار ضخامت پوسته در زون سنندج- سیرجان برابر 64 کیلومتر و کمترین مقدار مربوط به دریای عمان با ضخامت تقریباً 12 کیلومتر به دست آمد البته در حاشیه دریای عمان و مکران، مقدار ضخامت پوسته بین 20 تا 28 کیلومتر و در خلیج فارس بین 23 تا 33 کیلومتر به دست آمد در نواحی جنوبی دریای خزر مقدار 26 کیلومتر و در قسمت غربی 40 کیلومتر محاسبه شد البته در حاشیه جنوبی دریای خزر مقدار 25 کیلومتر و در شمال ایران، در منطقه البرز مقادیر موهو بین 37 تا 41 کیلومتر محاسبه شد که بیشینه مقدار یعنی 41 کیلومتر مربوط به قله دماوند بود. در شمال شرق ایران نیز مقادیر 47 تا 55 کیلومتر و ایران مرکزی بین 36 تا 40 کیلومتر و برای جنوب شرقی نیز مقادیر 31 تا 44 کیلومتر برای ضخامت پوسته به دست آمد.